Παρά την εμμονή των λαϊκιστών στην εθνική γραμμή τους με σκοπό το μεγαλύτερο δυνατό όφελος για τον κάθε έναν, σήμερα στις 6:30 τα ξημερώματα επετεύχθη μια από τις σημαντικότερες συμφωνίες στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όχι μόνο διότι το ύψος των κεφαλαίων απαντά πειστικά στις ανάγκες αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης που προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊού αλλά κυρίως διότι για πρώτη φορά ελήφθη απόφαση για αμοιβαιοποίηση του χρέους. Και ελήφθη γρήγορα.
Με αλλά λόγια, η Ένωση θα δανειστεί κεντρικά για να μπορέσουν οι χώρες μέλη της να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας. Κάτι που θα συμβεί για πρώτη φορά και φυσικά δεν φαίνονταν πιθανό πριν από μια δεκαετία, όταν η χρηματοπιστωτική κρίση χτύπησε την πόρτα της ένωσης. Επιπλέον, καμία χώρα δεν έχει δυνατότητα άσκησης βέτο για την εκταμίευση των χρημάτων.
Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας είναι ήδη γνωστές. Από το σύνολο των 750 δις. ευρώ τα 390 δις. ευρώ θα δοθούν ως επιδοτήσεις και τα υπόλοιπα 360 δις. ευρώ, ως δάνεια. Στο ποσό αυτό θα πρέπει κανείς να προσθέσει το ποσό του πολυετούς ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, που ανέρχεται σε 1.074 τρις. ευρώ, κατά τι χαμηλότερο από τις αρχικές προσδοκίες.
Δεδομένου ότι το σύνολο των κεφαλαίων δεν μετεβλήθη δραστικά, εκτιμάται ότι οι αγορές θα αντιδράσουν θετικά στη συμφωνία. Δεν είναι μόνο οι όροι που θα παίξουν ρόλο στην αντίδραση των αγορών αλλά και η δυνατότητα της Ένωσης να λαμβάνει αποφάσεις χωρίς την γνωστή καθυστέρηση, που χαρακτηρίζει σε γενικές γραμμές τη διακυβέρνηση της γηραιάς Ηπείρου. Μπορεί να χαρακτηρίστηκε ως θρίλερ η συγκεκριμένη διαπραγμάτευση, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι 27 ηγέτες πρέπει να συμφωνήσουν σε ένα κείμενο. Και το έκαναν.
Μπορεί επίσης ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μάρκ Ρούτε να κάνει λόγο για έκτακτη απόφαση εξ´ αιτίας της πανδημίας, η οποία δεν θα επαναληφθεί, ωστόσο ο δρόμος για αμοιβαιοποίηση του χρέους άνοιξε και αν μη τι άλλο μια τέτοια μέθοδος θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευκολότερα την επόμενη φορά που θα παραστεί ανάλογη ανάγκη.
Για την Ελλάδα, το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης είναι εξαιρετικό. Χάνει μόλις 2-2,5 δισ. ευρώ ανεπίτρεπτων επιδοτήσεων αλλά δεδομένης της συνολικής αναδιάρθρωσης των υπό κατανομή πόρων, η χώρα μας είναι κερδισμένη. Ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι «επιστρέφουμε από τις Βρυξέλλες με ένα πακέτο άνω των 70 δις. ευρώ». Τα 19 δισ. αφορούν σε επιχορηγήσεις, τα 12,5 δισ. σε δάνεια και τα υπόλοιπα από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
Είναι μια μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα να κάνει ένα συνολικό restart στην οικονομία της και δι’ αυτού να αφήσει πίσω της συνολικές παθογένειες που ταλαιπωρούν για δεκαετίες τη χώρα. Τα κεφαλαία είναι πολλά και έρχονται σε μια στιγμή που η Ελλάδα έχει ανακτήσει μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας της λόγω της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης.
Η δέσμευση του Πρωθυπουργού ότι «δεν έχουμε καμία πρόθεση να τα σκορπίσουμε σαν νεόπλουτοι» επαναλήφθηκε σήμερα. Το γεγονός όμως ότι πριν ακόμη τη συμφωνία, η επιτροπή υπό τον νομπελίστα Πισσαρίδη έχει ήδη δώσει ένα πρώτο πόρισμα για το πως θα κατανεμηθούν τα κεφαλαία, αν και ασυνήθιστο ως πρακτική για την Ελλάδα, μόνο θετικά μπορεί να σχολιαστεί.
Η φυσιογνωμία του πακέτου
-Ταμείο Ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ και Ευρωπαϊκός Προϋπολογισμός για τα επόμενα επτά έτη ύψους 1,074 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Το Ταμείο θα είναι τριετές (δεσμεύσεις πόρων μεταξύ 2021-3), με πληρωμές έως και το 2026. Το Ταμείο Ανάκαμψης χρηματοδοτείται μέσω κοινού δανεισμού με την εγγύηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Προϋπολογισμού της.
-Ένα συνολικό πακέτο για την Ελλάδα, το οποίο ξεπερνάει τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ.
Συγκεκριμένα:
Η Ελλάδα προβλέπεται να λάβει περίπου 32 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 19,5 δισ. αφορούν επιχορηγήσεις και τα 12,5 δισ. δάνεια. Σε αυτά προστίθενται σχεδόν 40 δισ. ευρώ από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, τα οποία θα δοθούν μέσα από δράσεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την περίοδο 2021- 2027.
Αξίζει να επισημανθούν οι εξής πτυχές:
-Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι εμπροσθοβαρές, καθώς τo 70% των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης είναι πόροι που θα δεσμευτούν τα έτη 2021 και 2022. Το υπόλοιπο 30% θα δεσμευτεί μέχρι το τέλος του 2023.
-Αποφασίστηκε αναδρομικότητα επιλεξιμότητας. Δηλαδή, εξαιτίας των έκτακτων συνθηκών που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού, οι σχετικές δράσεις που ξεκίνησαν από την 1η Φεβρουαρίου 2020 και μετά, μπορεί να είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ReactEU και του RRF, υπό την προϋπόθεση ότι επιδιώκουν τους στόχους των αντίστοιχων προγραμμάτων.
Τα ποσά του Next Generation EU (NGEU), δηλαδή του Ταμείου Ανάκαμψης, αναλύονται στα επιμέρους προγράμματα ως εξής:
- Επιχορηγήσεις EUR 312.5 δις (στο πλαίσιο του συνολικού πακέτου του Recovery and Resilience Facility -RRF- των EUR 672.5 δις)
- Horizon Europe: EUR 5 δις
- InvestEU: EUR 5.6 δις
- Rural Development: EUR 7.5 δις
- Just Transition Fund (JTF): EUR 10 δις
- RescEU: EUR 1.9 δις
- Δάνεια EUR 360 δις
- Σύνολο: EUR 750 δις
