Τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν αμέσως μετά την εμφάνιση της πανδημίας στην Ελλάδα είχαν σαν αποτέλεσμα οι περισσότεροι κλάδοι της οικονομίας να υποστούν ισχυρό shock, τόσο από την πλευρά της προσφοράς, όσο και από την πλευρά της ζήτησης.
Η Alpha Bank στην εβδομαδιαία ανάλυσή της εξετάζει την επίπτωση του lockdown στον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων ανά κλάδο δραστηριότητας, κατά το πρώτο πεντάμηνο του έτους και παραθέτει τις προβλέψεις διαφόρων μελετών για τη συνολική πορεία του κύκλου εργασιών και της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) το 2020.
Σύμφωνα με το Marketnews.gr, όπως σημειώνει η τράπεζα, η ανάλυση του κύκλου εργασιών αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση για την “ποσοτικοποίηση” του αρχικού αντικτύπου των περιοριστικών μέτρων στην παραγωγική δραστηριότητα και παρέχει μια ένδειξη για το ποιοι κλάδοι θα σημειώσουν ταχύτερη ή βραδύτερη ανάκαμψη μετά την πλήρη άρση των μέτρων. Ωστόσο, λόγω της υψηλής αβεβαιότητας, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκτιμηθεί το ακριβές μέγεθος της βραχυπρόθεσμης μεταβολής και ως εκ τούτου οι συνέπειες στο ρυθμό μεταβολής του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Επιπλέον, η συνολική επίδραση στην οικονομία θα εξαρτηθεί και από άλλους παράγοντες, όπως το χρονικό διάστημα κατά το οποίο θα παραμείνουν σε ισχύ οι εναπομείναντες περιορισμοί, το μέγεθος της μειωμένης ζήτησης από τους εμπορικούς εταίρους και η ταχύτητα με την οποία θα τεθούν σε ισχύ τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης της Κυβέρνησης και τα προγράμματα ενίσχυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Τα μέτρα περιορισμού της δραστηριότητας που επιβλήθηκαν εξαιτίας της πανδημίας από το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου και μετά, επηρέασαν ιδιαίτερα τους κλάδους που σχετίζονται με τον τουρισμό (καταλύματα, μεταφορές, εστίαση) αλλά και την ψυχαγωγία. Επιπλέον, η σταδιακή άρση των μέτρων που αφορούσαν στις εν λόγω δραστηριότητες, πραγματοποιήθηκε σε μεταγενέστερο στάδιο, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κλάδους (π.χ. εκκίνηση δραστηριότητας ξενοδοχείων δωδεκάμηνης λειτουργίας από την 1.6.2020, των λοιπών καταλυμάτων από 15.6.2020, αλλά και το πρώτο στάδιο απελευθέρωσης των πτήσεων προς το αεροδρόμιο “Ελευθέριος Βενιζέλος” από 15.6.2020 κ.λπ.), ενώ κάποιοι περιορισμοί βρίσκονται ακόμα σε ισχύ (π.χ. προσωρινή απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα για επισκέπτες από συγκεκριμένες χώρες κ.λπ).
Σε όρους κύκλου εργασιών, οι κλάδοι που δέχθηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα κατά τη διάρκεια του lockdown από τα τέλη Μαρτίου έως τον Απρίλιο και μετά την άρση των πρώτων μέτρων τον Μάιο είναι εκείνοι των οποίων, η δραστηριότητα επηρεάζεται αφενός σε μεγάλο βαθμό από τους κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης και αφετέρου από τη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών των νοικοκυριών. Στους κλάδους των τεχνών & ψυχαγωγίας και του τουρισμού, ο αντίκτυπος του lockdown ήταν τόσο ισχυρός που η πτώση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων τον Απρίλιο υπερέβη το 90% και το 85%, σε ετήσια βάση, αντίστοιχα, ενώ μεγάλη ήταν η μείωσή του και τον Μάιο. Σημαντική επιδείνωση κατά τη διάρκεια του lockdown σημείωσαν και άλλοι κλάδοι, όπως οι μεταφορές και η αποθήκευση, η ενημέρωση και η επικοινωνία, η διαχείριση ακίνητης περιουσίας, η μεταποίηση, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο και οι κατασκευές.
Αντίθετα, πιο ανθεκτικοί έναντι της διαταραχής από τη μερική παύση της παραγωγικής δραστηριότητας αναδείχθηκαν οι κλάδοι υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (παροχής νερού, ηλεκτρικής ενέργειας, υγείας), η δημόσια διοίκηση και ο πρωτογενής τομέας (γεωργία, δασοκομία, αλιεία).
Συνολικά για τους πέντε πρώτους μήνες του 2020, η μεγαλύτερη πτώση, σε όρους κύκλου εργασιών, σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2019 καταγράφηκε στους κλάδους διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (-71,3%), καταλυμάτων και εστίασης (-61,4%), τεχνών, διασκέδασης και ψυχαγωγίας (-38,9%), διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων1 (-27,6%) και μεταφοράς και αποθήκευσης (-22,7%). Η συμβολή των κλάδων υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης, αλλά και των μεταφορών στην ΑΠΑ, ανέρχεται σε 6,8% και 7%, αντίστοιχα.
Ειδικά για τον κλάδο καταλυμάτων και εστίασης σημειώνεται ότι το ύψος του κύκλου εργασιών στο πρώτο πεντάμηνο του έτους -όπως απεικονίζεται στο μέγεθος της σφαίρας- ήταν σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κλάδους τόσο λόγω της εποχικότητας του τουρισμού, αφού το μεγαλύτερο μέρος των εισπράξεων συγκεντρώνεται στους καλοκαιρινούς μήνες, όσο και λόγω της αξιοσημείωτης πτώσης που σημειώθηκε στο διάστημα αυτό, εξαιτίας της πανδημικής κρίσης. Επισημαίνεται δε, ότι οι κλάδοι που σχετίζονται με τον τουρισμό, εκτός από την άμεση συμβολή τους στην οικονομική δραστηριότητα που περιλαμβάνει την παροχή αγαθών και υπηρεσιών προς τους επισκέπτες, έχουν επιπλέον έμμεση και επαγόμενη συμβολή που εμπεριέχουν τις δαπάνες για την αγορά προϊόντων-υπηρεσιών, τις δαπάνες των απασχολούμενων του κλάδου, αλλά και τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις.
Όπως σημειώνει η τράπεζα, δεδομένου ότι οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης στον τουρισμό αναμένονται να είναι έντονες καθόλη τη διάρκεια του τρέχοντος έτους -όχι μόνο λόγω των περιορισμών, αλλά και λόγω της επιφυλακτικότητας των πολιτών σε παγκόσμιο επίπεδο να ταξιδέψουν- η αρνητική επίδραση των εν λόγω κλάδων στη μεταβολή της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας το 2020 προβλέπεται να είναι αξιοσημείωτη.
Το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, καθώς και η μεταποίηση σημείωσαν μικρότερη πτώση σε όρους κύκλου εργασιών κατά το πρώτο πεντάμηνο του έτους, συγκριτικά με τους ανωτέρω κλάδους, κατά 8,8% και 13,9%, σε ετήσια βάση, αντίστοιχα. Οι εν λόγω κλάδοι, ωστόσο, κατέγραψαν τους υψηλότερους κύκλους εργασιών κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2020, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους (40,3% και 25%, αντίστοιχα, του συνολικού κύκλου εργασιών). Επιπλέον, τα μερίδια που κατέχουν οι δύο αυτοί κλάδοι στην ΑΠΑ ανέρχονται σε 10,5% και 10,8%, αντίστοιχα και ως εκ τούτου αναμένεται, λόγω της βαρύτητάς τους, να έχουν σημαντική αρνητική επίπτωση στην ΑΠΑ της οικονομίας το 2020. Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι τον Μάιο ο ρυθμός μείωσης του κύκλου εργασιών του χονδρικού και λιανικού εμπορίου και της μεταποίησης επιβραδύνθηκε, εξέλιξη που πιθανόν να αποτελεί ένδειξη σταδιακής ανάκαμψης, παράλληλα με την επαναλειτουργία της δραστηριότητας των δύο κλάδων.
Τέλος, σημαντική πτώση του κύκλου εργασιών σημειώθηκε στους κλάδους της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού (ενέργεια, -12%) και των κατασκευών (-13,8%), εξαιτίας των μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων, ενώ δραστηριότητες σχετικές με τις προτεραιότητες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του lockdown, όπως οι υπηρεσίες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας (-2,8%), αλλά και η γεωργία, δασοκομία και αλιεία (-5,8%), κατέγραψαν ηπιότερες μειώσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι οριακά μειώθηκε ο κύκλος εργασιών και των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων (-0,3%), που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων νομικές και λογιστικές δραστηριότητες, διαφήμιση και έρευνα αγοράς κ.λπ., ενώ, αντίθετα, οριακά θετική ήταν η μεταβολή του κύκλου εργασιών του δημόσιου τομέα (+0,1%) που κατέχει μερίδιο 10,2% στην ΑΠΑ.
Προβλέψεις για Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ανά κλάδο για το σύνολο του 2020
Οι προβλέψεις για τις απώλειες που θα μετρήσουν οι βασικότεροι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας το 2020 εξαιτίας της πανδημίας COVID-19, όπως σημειώνει η Alpha Bank, αφενός ποικίλουν και αφετέρου ενέχουν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας. Σε κάθε περίπτωση, οι κλαδικές εκτιμήσεις, λόγω της απρόβλεπτης φύσης και διάρκειας της νέας οικονομικής κρίσης, υπόκεινται σε μια πληθώρα υποθέσεων, προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία των κλάδων και τον τρόπο με τον οποίο θα ανταποκριθεί καθένας από αυτούς στις μεταβολές της ζήτησης και της προσφοράς. Ως εκ τούτου, οι προβλέψεις για τις μεταβολές της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ) ή του κύκλου εργασιών ανά κλάδο, στις οποίες προβαίνουν συμβουλευτικές εταιρείες όπως η Grant Thornton, η Ernst and Young (ΕΥ) αλλά και η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), θα πρέπει να εκληφθούν μόνο ως ενδεικτικές των πραγματικών μεταβολών για το 2020. Για αυτόν τον λόγο καταγράφονται και σημαντικές διαφορές μεταξύ των σχετικών προβλέψεων.
Οι εξεταζόμενες μελέτες υποθέτουν ότι το μεγαλύτερο πλήγμα θα δεχθεί ο κλάδος των καταλυμάτων και της εστίασης ή αλλιώς ο πυρήνας του τουρισμού αφενός εξαιτίας των κλειστών επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια του lockdown, αφετέρου λόγω της επακόλουθης σχετικά χαμηλής ζήτησης και περιορισμένης εισροής τουριστών από το εξωτερικό κατά την αιχμή της τουριστικής περιόδου. Σύμφωνα με την ΤτΕ (Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής 2019 – 2020), ο τουρισμός εκτιμάται ότι θα καταγράψει πτώση στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία του, το 2020 συνολικά κατά 55% (Γράφημα 3), με τις μεγαλύτερες απώλειες να λαμβάνουν χώρα κατά τους θερινούς μήνες. Από την προβλεπόμενη πτώση της ΤτΕ για τη συνολική ΑΠΑ όλων των κλάδων κατά 7,7% το 2020, οι 3,9 ποσοστιαίες μονάδες αποτελούν συμβολή από τα καταλύματα και την εστίαση, τα οποία έχουν ευρεία πολλαπλασιαστική επίδραση στην οικονομία.
