Πόσο γενναία είναι τα μέτρα που πρόκειται να λάβει η ΕΕ για την στήριξη της οικονομίας;

32 mins read

Στις 02/04/2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια δέσμη μέτρων με στόχο την ανάσχεση την ύφεσης και τον περιορισμό της ανεργίας στις χώρες της ΕΕ.

Στην πραγματικότητα ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση για κατάθεση προτάσεων, των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων που είχε δοθεί στις 26/03/2020, κατά την σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε με τηλεδιάσκεψη.

Ποιες είναι οι προτάσεις, με λίγα λόγια, που παρουσίασε η Επιτροπή; Η πρώτη πρόταση αφορά στη χορήγηση δανείων στα κράτη συνολικού ύψους 100 δις ευρώ, μέσω ενός προσωρινού προγράμματος της ΕΕ με τον τίτλο Υποστήριξη για τον περιορισμό του κινδύνου ανεργίας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ονομαζόμενο SURE. Η δεύτερη πρόταση αφορά στην χορήγηση κεφαλαίων ύψους 3 δις ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, στα κράτη μέλη της ΕΕ, έτσι ώστε να διαχειριστούν την κρίση στη δημόσια υγεία. Η τρίτη πρόταση αφορά στη δυνατότητα των κρατών-μελών να κάνουν χρήση των διαθέσιμων πόρων, από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ταμείο Συνοχής, για την προγραμματική περίοδο 2014 – 2020, για κάθε μέτρο και δράση για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, χωρίς την ανάγκη της συγχρηματοδότησης, δηλαδή της εθνικής συμμετοχής και με απόλυτη ευελιξία. Η τέταρτη πρόταση αφορά την τροποποίηση του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους και τη λήψη μέτρων για τον κλάδο της αλιείας με στόχο την στήριξη τους.

Σημειώνεται ότι το βασικό μέτρο, δηλαδή τo πρόγραμμα SURE, που είναι ένας προσωρινός μηχανισμός χορήγησης δανείων ύψους μέχρι 100 δις ευρώ, δεν προσθέτει κάτι περισσότερο από τα εργαλεία που έχει η ευρωζώνη, καθώς μέσω του ESM μπορούν να χορηγηθούν δάνεια μέχρι 410 δις ευρώ, ενώ εκτός από τον ESM που αφορά τα κράτη της ευρωζώνης, υπάρχει και ο μηχανισμός μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης, που έχει θεσπιστεί με τον Κανονισμό 332/2002, που μπορεί να χορηγήσει πιστώσεις στα κράτη-μέλη εκτός ευρώ. Επιπροσθέτως, κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής προτάθηκε από τον Γενικό Διευθυντή του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, η χορήγηση δανείων στις χώρες του ευρώ, με την σύναψη μνημονίων.

Αν προστεθούν και τα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης που έχουν ανακοινωθεί από την ΕΚΤ, δηλαδή την επέκταση της ποσοτικής χαλάρωσης μέχρι το τέλος του έτους και μέχρι του ύψους των 750 δις €, δηλαδή 6% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, μπορεί να υποστηρίξει κανείς, ότι λαμβάνονται μέτρα ανάσχεσης της επικείμενης ύφεσης.

Στην πραγματικότητα όμως, αυτά τα μέτρα είναι ελάχιστα, μπροστά στο μέγεθος του προβλήματος και στο μέγεθος της ευρωπαϊκής οικονομίας.  Το ΑΕΠ της ΕΕ είναι περισσότερο από 15,3 τρις ευρώ, ενώ τα μέτρα στήριξης που προτείνει η Επιτροπή ανέρχονται στο 0,7% του ΑΕΠ της ΕΕ. Αντίστοιχα η πρόταση Ρέγκλινγκ για χορήγηση δανείων ύψους μέχρι 410 δις ευρώ, ανέρχεται σε 3,28% του ΑΕΠ της ευρωζώνης.

Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, όσον αφορά τα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης, αντιστοιχούν σε περισσότερα από 12 δις, τα οποία είναι δύσκολο να απορροφηθούν στο σύνολο τους, καθώς ένα μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους είναι μη εμπορεύσιμο στη δευτερογενή αγορά, ενώ στην πραγματικότητα αυτά τα χρήματα δεν κατευθύνονται στην πραγματική οικονομία, αλλά εστιάζουν στην μείωση του επιτοκίου δανεισμού του κράτους και των τραπεζών.

Σχετικά με την Ελλάδα, από τις προτάσεις που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ελάχιστα είναι τα κεφάλαια που θα κατευθυνθούν στην εθνική οικονομία, ενώ πρέπει να αποκλεισθεί η λήψη ενός ακόμη δανείου από το πρόγραμμα SURE, ή ένα νέο δάνειο από τον ESM, διότι το πρόβλημα δεν εστιάζεται στην εθνική δημοσιονομική αδυναμία, αλλά είναι εξωγενές.

Όπως γίνεται σαφές, το σύνολο των ανωτέρω μέτρων κρίνονται από ανεπαρκή, έως εντυπωσιακά μικρά για το μέγεθος της ευρωπαϊκής οικονομίας, αν συγκριθούν μάλιστα με τα μέτρα που έχουν λάβει άλλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, όπου ανακοινώθηκαν 2 τρις ευρώ, δηλαδή περίπου 10% του ΑΕΠ, τα οποία από ορισμένους καταξιωμένους οικονομολόγους κρίνονται ελλιπή, εκτιμώντας ότι θα χρειαστούν μέτρα τουλάχιστον 5 τρις. Δολάρια, για την σταθεροποίηση της οικονομίας των ΗΠΑ.

Ως εκ τούτου, εάν οι ηγέτες της ΕΕ επιθυμούν να σταθεροποιηθεί και να ανακάμψει η Ευρωπαϊκή οικονομία και το ευρωπαϊκό αίσθημα αλληλεγγύης, οφείλουν να λάβουν γενναίες αποφάσεις για τη στήριξη των κρατών και των επιχειρήσεων. Στην ουσία, αυτό που έχει την μεγαλύτερη σημασία, δεν είναι η έκδοση του κορωνό-ομολόγου, αλλά ποιος θα το αποπληρώσει. Η έκδοση του ευρωομολόγου θα πρέπει να γίνει από τον ESM, ενώ η αποπληρωμή θα γίνει από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και όχι από τα κράτη–μέλη. Για να καταστεί αυτό δυνατό, είναι απαραίτητη η αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ, γεγονός που θα σηματοδοτήσει νέους ορίζοντες για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η νέα κρίση, μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για την ουσιαστική προώθηση της δημοσιονομικής ένωσης, παρά την αρχή της κατάρρευσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

*Ο Μάριος Ψυχάλης είναι Διδάκτωρ Οικονομικών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Facebook Comments

Τελευταία Νέα