Μία νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των Εξαρχείων με μία νέα οπτική, απαλλαγμένη από τις αποτυχημένες αντιλήψεις του παρελθόντος.
Ούτε η υπερκατασταλτική νοοτροπία, ούτε η διολίσθηση σε γκέτο είναι ενδεδειγμένα πλέον στην εποχή μας. Η ΝΔ παραδοσιακά κινδύνευε συνήθως από την πρώτη λογική, αλλά φαίνεται πως τόσο η προσωπικότητα του νέου Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, όσο και οι νέες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τις προβληματικές περιοχές και την αναβάθμισή τους, είναι γνωστές και έχουν ωριμάσει στην ατζέντα της ηγετικής ομάδας του Κυριάκου Μητσοτάκη. Το νέο δόγμα πρέπει να είναι τήρηση της νομιμότητας και η εξασφάλιση της ασφάλειας των πολιτών από τη μία, αλλά και η εξάντληση όλων των συνοδών πολεοδομικών παρεμβάσεων που χρησιμοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις στον σύγχρονο κόσμο.
Στα Εξάρχεια έχει να αλλάξει πλάκα πεζοδρομίου εδώ και δεκαετίες. Η μεγαλύτερη ήττα δεν είναι η έλλειψη παρουσίας του κράτους, αλλά η δύναμη της συνήθειας ότι σταματήσαμε να σχεδιάζουμε και να σκεφτόμαστε οτιδήποτε για την αναβάθμιση της περιοχής. Και όμως η λύση του προβλήματος της ασφάλειας, του μαρασμού, της εγκατάλειψης περνάει μέσα από την πολεοδομική αναζωογόνηση και τις αστικές αναπλάσεις.
Τα Εξάρχεια εμβληματική και εναλλακτική γειτονιά από τη δεκαετία του 60 έγινε επίκεντρο της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής της Αθήνας . Ο πολιτικός εναλλακτισμός της μεταπολίτευσης έσπειρε στην γειτονιά αυτή και τους πρώτους θύλακες της κοινωνικής αμφισβήτησης. Τα ίχνη αυτής της εναλλακτικής αθωότητας του Παύλου Σιδηρόπουλου, της Κατερίνας Γώγου και του Νικόλα Άσημου δεν υπάρχουν πια.
Η εμβληματική μπλε πολυκατοικία χωρίς την κοσμοπολίτικη δύναμη του Φλοράλ στο ισόγειο, μοιάζει ηττημένη, η πλατεία ξέπνοη δεν έχει πια μαγικές ιστορίες να πει. Στέρεψε. Όλα αξιόλογα, αλλά τόσο ρημαγμένα . Οι γοητευτικές απόκρυφες γωνίες, και οι σοφιστικέ μικροπεζόδρομοι είναι εκεί, αλλά πιο θαμποί πια. Παραμένει ευτυχώς εκεί αναλλοίωτη η Ροζαλία στην Βαλτετσίου να κρατάει ανεξίτηλες μικρομνήμες, και ένα λοξό ύφος παρελθόντος με την απέρριτη και κάπως αυτοσχέδια πράσινη αυλή της .
Εντάξει η ανομία σε δημόσιους χώρους προκαλείται από μία ιδιότυπη στρεβλή αντίληψη περί της ελευθερίας της έκφρασης και δράσης, η οποία όμως κυοφορείται πάντα και μόνο μέσα σε θύλακες εγκατάλειψης. Έτσι στο τέλος γίνεται προϊόν μιας πολύχρονης ανοχής και παθητικότητας που μοιάζει σαν νομιμοποίηση. Στην πραγματικότητα η έλλειψη δημοσίων παρεμβάσεων, ελκύει την ανομία, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί νέους δισταγμούς για ενεργή φροντίδα. Το πρόβλημα καθίσταται κυκλικό, και ως γνωστόν τα κυκλικά προβλήματα λύνονται δύσκολα.
Για όποιον παρατηρεί προσεκτικά τα Εξάρχεια εδώ και πολύ καιρό έχουν καταληφθεί από πολλούς μετανάστες και λούμπεν στοιχεία , εκ των οποίων ένα μεγάλο μέρος κινείται στην σφαίρα της παρανομίας με διακίνηση ναρκωτικών, λαθρεμπόριο, και κλοπές. Αυτοί δυστυχώς οι άνθρωποι βρήκαν στα Εξαρχεια ένα ανεξέλεγκτο άσυλο, όπως ακριβώς βρίσκουν και μέσα στα Πανεπιστήμια. Πρόβλημα σήμερα – ακόμη και αν δεν θέλουν να το ομολογήσουν – έχουν και οι ρομαντικοί τουλάχιστον αλληλέγγυοι και αντιεξουσιαστές. Άλλοι πάλι μη πολιτικοί «αναρχικοί» και μπαχαλάκηδες δρουν μαζί με τους ποινικούς σε κάθε είδους ανομίες, υπό το πρόσχημα της επαναστατικής γυμναστικής. Οι κάτοικοι ζουν την μέγιστη ανασφάλεια από ποτέ . Δηλαδή ένα αρχικό πρόβλημα, γέννησε ένα δεύτερο ισχυρότερο και κυρίως χυδαιότερο . Τα Εξάρχεια πρέπει να ξαναγίνουν γειτονιά. Η κυβέρνηση όχι μόνο απέτυχε παταγωδώς, αλλά ενέτεινε το πρόβλημα στο σημερινό σημείο. Είναι απολύτως υπεύθυνη.
Η αναβάθμιση των προβληματικών σήμερα δημόσιων χώρων είναι ένα πολυτομεακό ζήτημα που αντιμετωπίζεται μόνο συνδυαστικά. Σε ολόκληρο τον σύγχρονο κόσμο συνυπάρχουν πολεοδομικές παρεμβάσεις, σημειακές αστικές αναβαθμίσεις και αποκατάσταση της κεντρικότητας προβληματικών σημείων. Αυτοί οι αστικοί πειραματισμοί έχουν αποδειχθεί παντού πολύ ευεργετικοί. Η αστική αναζωογόνηση, μεταστρέφει οριστικά την φυσιογνωμία του χώρου και η ανάγκη συνδρομής της αστυνόμευσης ελαχιστοποιείται. Γίνεται αυτό σήμερα στα Εξάρχεια; Γίνεται. Καταρχήν άμεση επαναφορά του Νόμου Διαμαντοπούλου, που καθιστά τους πανεπιστημιακούς χώρους, εφάμιλλους κάθε δημοσίου χώρου, χωρίς καμία εξαίρεση στον τρόπο αστυνόμευσης. Άμεση ανάπλαση του Πολυτεχνείου και των δημοσίων κτιρίων που γειτνιάζουν και ενοποίησή τους. Ένα πρόγραμμα κτιριακής αποκατάστασης, αξιοποίησης των δημοσίων χώρων, και εγκατάστασης χρήσεων πολιτισμού και τεχνολογίας, που τόσο ευνοούνται από την γειτνίαση του Πολυτεχνείου. Κίνητρα για την εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων. Ανάπλαση των πλατειών και του οδικού δικτύου, και αναβάθμιση προσόψεων κτιρίων. Ένταξη των δημοσίων συγκοινωνιών στους πυρήνες της γειτονιάς, και χωροθέτηση πυκνών δημοσίων και δημοτικών χρήσεων, ευρύτερης εξυπηρέτησης όπως ΚΕΠ, Τράπεζες, μουσειακών επισκέψιμων χωρών από κοινό και τουρίστες κτλ. Το σχέδιο αυτό μπορεί μέσα σε ορίζοντα 2 χρόνων, να φέρει τους πρώτους καρπούς και να υλοποιηθεί το μεγαλύτερο μέρος των παρεμβάσεων.
Τότε τα Εξάρχεια μπορούν οχι μόνο να σωθούν, αλλά να αναγεννηθούν στην πατίνα της παλιάς νοσταλγικότητας και ιστορίας τους. Και πάνω απ’ όλα να μην χρειαστούν ούτε κατασταλτικοί σχεδιασμοί, ούτε αυταρχικές παρεμβάσεις. Το νέο δόγμα θα πρέπει να επικοινωνηθεί από το σύνθημα : «Εξάρχεια του πολιτισμού της ιστορίας, και της νοσταλγίας».
