Ο στρουθοκαμηλισμός απέναντι στην κλιματική αλλαγή

33 mins read

Τα τελευταία χρόνια, η κλιματική αλλαγή πρωταγωνιστεί όλο και εντονότερα στη δημόσια συζήτηση που αφορά στη βιωσιμότητα του πλανήτη, κυρίως εξαιτίας των επιπτώσεων που έχει στη ζωή του ανθρώπου, ορισμένες από τις οποίες είναι ήδη εμφανείς.

Παρόλα αυτά, στις μέρες μας, χαρακτηρίζεται, ως επί το πλείστον, από απόψεις των λεγόμενων αρνητών, οποίοι υποστηρίζουν είτε ότι δεν υφίσταται υπερθέρμανση του πλανήτη είτε ότι δεν ευθύνεται ο άνθρωπος για αυτήν – γεγονός που ενέχει μια σειρά από κινδύνους με σπουδαιότερο τον εξής: Η αμφισβήτηση των δεδομένων και η άρνηση της πραγματικότητας αποπροσανατολίζουν από αυτό που έχει σημασία το πραγματικά σημαντικό, δηλαδή την δράση και την λήψη αποφάσεων σύμφωνα με τις επιστημονικές συστάσεις.

Αρχικά, καλό θα ήταν να αποσαφηνιστούν δύο βασικοί όροι που συχνά συγχέονται: η υπερθέρμανση του πλανήτη και η κλιματική αλλαγή. Ο πρώτος αναφέρεται στην αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας της γης και ο δεύτερος στις συνέπειές της, δηλαδή στα έντονα καιρικά φαινόμενα, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τη συρρίκνωση των πάγων στον Αρκτικό και στην Ανταρκτική κ.ο.κ. Έχουμε δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο, μία σχέση αίτιου και αποτελέσματος. Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας δεν επιδέχεται αμφισβήτησης καθώς τα δεδομένα από συστηματικές μετρήσεις των τελευταίων 150 ετών που αναλύονται από τρεις οργανισμούς (NASA, National Oceanic and Atmospheric Administration και Climate Research Unit) δείχνουν μια ξεκάθαρη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη της τάξης των 0.9 βαθμών Κελσίου. Η ραγδαία εκτίναξη της αύξησης αυτής έχει συμβεί τα τελευταία 35 χρόνια κάτι που τα παραπάνω δεδομένα καθιστούν ένα αυταπόδεικτο, επιστημονικά τεκμηριωμένο γεγονός που σίγουρα δεν αποτελεί προσωπική άποψη ή πίστη.

Πώς, όμως, η υπερθέρμανση του πλανήτη συνδέεται με τον άνθρωπο;

Ο κύριος φυσικός παράγοντας που ρυθμίζει τη θερμοκρασία της Γης είναι η εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία. Η έντασή της εξαρτάται από την απόσταση και την τροχιά του πλανήτη μας σε σχέση με τον ήλιο. Προσπίπτοντας στην επιφάνεια της Γης, ένα μέρος της ακτινοβολίας απορροφάται ενώ ένα μέρος της επιστρέφει πίσω στο διάστημα. Όμως, με την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, η ηλιακή ακτινοβολία που θα έπρεπε να επιστρέψει στο διάστημα, εγκλωβίζεται ,τελικά, στη Γη αυξάνοντας τη μέση θερμοκρασία της.

Πράγματι, είναι γεγονός πως το κλίμα της Γης έχει μεταβληθεί με φυσικό τρόπο πολλές φορές μέσα στην ιστορία της, έχουν δηλαδή υπάρξει φυσικοί κλιματικοί κύκλοι. Η επιστήμη, χρησιμοποιώντας δεδομένα από απολιθώματα θαμμένα στους πάγους ή στα ιζήματα του ωκεάνιου πυθμένα,  έχει αποκτήσει σημαντική γνώση σχετικά με τους φυσικούς κλιματικούς κύκλους που υπήρχαν ακόμα και εκατομμύρια χρόνια πριν. Ειδικότερα, για τους οκτώ φυσικούς κλιματικούς κύκλους των τελευταίων 800.000 ετών (παγετώδεις και μεσοπαγετώδεις περίοδοι), γνωρίζουμε πως προέκυψαν λόγω μεταβολών της τροχιάς της Γης γύρω από τον ήλιο και από φυσικές αυξήσεις και μειώσεις του CO2 στην ατμόσφαιρα.

Σήμερα, όμως, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι έχει αυξηθεί η ηλιακή ακτινοβολία λόγω μεταβολής της τροχιάς της Γης και επομένως, όταν μιλάμε για υπερθέρμανση της Γης, δεν αναφερόμαστε σε έναν νέο φυσικό κλιματικό κύκλο. Αντίθετα, μετά το 1950 και ιδιαίτερα μετά το 2005, παρατηρείται μια πρωτοφανής αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα η οποία έχει ξεπεράσει -για πρώτη φορά μετά από 3.6 εκατομμύρια χρόνια- την τιμή των 400 ppm, και μάλιστα χωρίς να έχει μεταβληθεί καμία από τις φυσικές διεργασίες που ρυθμίζουν το κλίμα της γης. Επιπλέον, οι φυσικές μεταβολές των επιπέδων του CO2 του παρελθόντος (της τάξης των 100 ppm) συντελούνταν σε χρονικό διάστημα 5-20 χιλιάδες έτη και όχι μέσα σε 150 χρόνια όπως σήμερα. Η παρούσα αύξηση δηλαδή, είναι σα να συνέβη «μέσα σε μια νύχτα». Η μόνη παράμετρος που έχει μεταβληθεί από το 1950 και μετά, είναι η αυξανόμενη καύση ορυκτών καυσίμων από τον άνθρωπο. Υπόψιν, πως για 10.000 χρόνια πριν την δεκαετία του ‘50, η τιμή του CO2 στην ατμόσφαιρα κυμαινόταν στα 280 ppm.

Αναμφίβολα, με δυσκολία οι ανθρώπινες κοινωνίες θα αποδεσμευτούν πλήρως από την καύση ορυκτών καυσίμων ώστε να μειωθούν οι εκπομπές αερίου διοξειδίου του άνθρακα. Η άρνηση, όμως, των επιστημονικών δεδομένων δεν θα σταματήσει την πραγματικότητα από το να υφίσταται. Η άρνηση όμως απτών επιστημονικών δεδομένων, δεν έχει τη δύναμη να ανατρέψει την πραγματικότητα – μια πραγματικότητα που συμπυκνώνεται στο ότι το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, δεν αποτελεί απλώς μια μαθηματική εξίσωση που ζητά λύση στο πλαίσιο της επιστημονικής κοινότητας, αλλά ένα ζήτημα με το οποίο η ανθρωπότητα αναμένεται να έρθει αντιμέτωπη πολύ πιο σύντομα από όσο νομίζουμε. Ο τρόπος με τον οποίο θα το αντιμετωπίσει θα καθορίσει το μέλλον της: με ευθύτητα και ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος ή με στρουθοκαμηλισμό και άρνηση των επιστημονικών δεδομένων

* Η Μαριαλένα Χριστοπούλου είναι θαλάσσια Περιβαλλοντολόγος-Ωκεανογράφος, MSc

Facebook Comments

Τελευταία Νέα