Ακούω από χθες με μεγάλη προσοχή και τον δέοντα σεβασμό τις λιγοστές αλλά περισπούδαστες αναλύσεις, όσων πιστεύουν ότι έγινε ατύχημα στην Άγκυρα.
Οφείλω πάντως να ομολογήσω ότι περισσότερο αναπαράγουν κλισέ που υιοθετήθηκαν τις περασμένες δεκαετίες, από ανάγκη να εξηγηθεί η παθητική εξωτερική πολιτική απέναντι στην Τουρκία.
Διότι μπορεί να ξαφνιάστηκαν οι αυτοπροσδιοριζόμενοι και ως ειδήμονες της εξωτερικής πολιτικής, αλλά στην πραγματικότητα ο Δένδιας δεν αυτοσχεδίασε. Τουναντίον, για όσους παρακολουθούν χωρίς παρωπίδες, η κίνηση του ήταν μάλλον αναμενόμενη. Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη έδειξε από νωρίς τις διαθέσεις της και αυτό έχει προκαλέσει τον εκνευρισμό του Ερντογάν, που κυριολεκτικά δεν θέλει να βλέπει τον σημερινό Έλληνα Πρωθυπουργό. Σε αντίθεση με προηγούμενους, με τους οποίους έδειχνε άνετος και φιλικός. Με τους οποίους έκανε κουμπαριές, και χόρευε «τσάμικα».
Ήταν στην πραγματικότητα η λεκτική εκφορά της στάσης που κράτησε η Κυβέρνηση την Καθαρά Δευτέρα του 2020. Όταν δηλαδή οι Τούρκοι επιχείρησαν να παραβιάσουν τα σύνορα της Ελλάδας (τα ευρωπαϊκά σύνορα δηλαδή) και η χώρα μας αντί να προβεί μόνο σε διαβήματα και να κλαίει τη μοίρα της γκρινίαζοντας στους ευρωπαίους και στους Αμερικανούς, έκλεισε με αποφασιστικότητα τα περάσματα και επέστρεψε τους «πρόσφυγες» εκεί που φαίνεται να ανήκαν. Στις τουρκικές φυλακές δηλαδή κατα συντριπτική πλειοψηφία. Δεν υπάρχει άλλωστε καλύτερος ορισμός για το κράτος, από την ικανότητα να προστατεύει την επικράτειά του έναντι κάθε ξένης παρέμβασης.
Ήταν η φυσική συνέχεια της ντροπιαστικής για το τουρκικό πολεμικό ναυτικό «επακούμβησης» η οποία συνέβη όταν οι νταήδες Τούρκοι έδειχναν αποφασισμένοι να κλιμακώσουν την ένταση που δημιουργούσαν οι ίδιοι με το Oruc Reis. Μια διαφορετική, αποφασιστική ελληνική πολιτική είχε διαφανεί από τις πρώτες ημέρες διακυβέρνησης Μητσοτάκη. Κλείνοντας τα σύνορα στους Τούρκους λαθροδιακινητές που ήταν φανερό ότι ενεργούσαν με την ανοχή -αν όχι πάντα την παρότρυνση- της τουρκικής ηγεσίας. Η νέα εξωτερική πολιτική δεν καταπίνει τις προσβολές. Δεν αλλάξαμε τώρα δόγμα. Προηγουμένως είχαμε αλλοτριώσει το νόημα της εθνικής κυριαρχίας.
Το γεγονός ότι δεν αυτοσχεδίασε ο Έλληνας ΥΠΕΞ, γίνεται επίσης αντιληπτό από έναν ακόμη λόγο. Ο Δένδιας δεν εμφανίστηκε prima vista να παριστάνει τον τσαμπουκαλή, όπως π.χ. έκανε εκ του ασφαλούς ο Πάνος Καμμενος, πετώντας στεφάνια από ελικόπτερα. Φρόντισε με μεθοδικότητα να χτίσει τις διεθνείς συμμαχίες του, να φέρει τις εξελίξεις στα μέτρα του και να επιλέξει εκείνος το χρόνο, δημιουργώντας δι αυτού έναν ισχυρό συμβολισμό. Στην Άγκυρα, με την Τουρκική διπλωματία να παριστάνει τη φιλόξενη, για να χρησιμοποιήσει εν συνέχεια την εικόνα προς όφελός της. Ο Δένδιας χάλασε την καλοστημένη φιέστα του Ερντογαν και αυτό -μοιραία- δημιουργεί περισσότερο εκνευρισμό.
Ψυχραιμία επέδειξε όταν δεν επιχείρησε τη ρήξη στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητώντας εντυπωσιακές κυρώσεις, τις οποίες γνώριζε εκ των προτέρων ότι οι ευρωπαίοι δεν θα επιβάλλουν εύκολα στην Τουρκία. Προτίμησε την σταδιακή απομόνωση του Ερντογαν και «χτύπησε» λίγες ώρες μετά το sofagate. Υπό μια έννοια ο Δένδιας έδωσε στην Άγκυρα την απάντηση που περίμενε η Ευρώπη. Μια απάντηση που είχε δώσει π.χ. προηγουμένως ο Ντράγκι, αλλά χιλιάδες μίλια μακρυά από το περιστατικό.
Δυστυχώς όσοι θεωρούν «εν θερμώ» την αντίδραση του Δένδια, είχαν βαφτίσει ψυχραιμία -κατα τα προηγούμενα χρόνια- την ανοχή στις ταπεινωτικές κινήσεις των Τούρκων. Ίσως αρχικά να υπήρχαν ψήγματα ψυχραιμίας απέναντι σε έναν αλλοπρόσαλλο και επιθετικό γείτονα. Καθώς όμως η ένταση κλιμακώνονταν, η ψυχραιμία μετατράπηκε σε υποχωρητικό. Έξω ανάγκης και χωρίς όρια. Φτάσαμε στο σημείο να έρχεται στη χώρα μας ο Ερντογάν και να μιλά για αναθεώρηση της Λωζάνης μέσα στο προεδρικό Μέγαρο με τον πρόεδρο Παυλόπουλο να μένει … ψύχραιμος. Να πηγαίνει στη Θράκη και να κάνει λόγο για τουρκική μειονότητα παρόντος υπουργού της Κυβέρνησης, ο οποίος παρέμεινε όντως ψύχραιμος.
Στην πραγματικότητα δεν ήταν ψυχραιμία. Ήταν φόβος, ανυπαρξία επιλογών και μηδαμινή προετοιμασία για ένα σενάριο πιθανής κρίσης. Έτσι όμως μάθαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Βάφτισαν υψηλή εξωτερική πολιτική την απραξία. Ακολουθούσαν μονίμως τα βήματα του προκλητικού χορού της Τουρκίας. Πολιτικοί νάνοι -ως επι το πλείστον- έπεισαν ότι η υποχωρητικότητα και το σκύψιμο του κεφαλιού είναι επιλογή. Και μάλιστα σοφή. Από κοντά και οι «μετριοπαθείς στοχαστές». Δημοσιογράφοι που απλώς αναπαρήγαγαν κλισέ και επιβίωσαν κολακεύοντας τους «νάνους». Για να το πω κομψά. Ήταν αυτοί που θεωρούσαν τέχνη τις αλλοπρόσαλλες κινήσεις Κοτζιά.
Ο Δένδιας έκανε έναν λαό υπερήφανο. Αυτό αποδεικνύεται από την σχεδόν καθολική αποδοχή της επιλογής του να μην σκύψει το κεφάλι. Ακόμη και στον ΣΥΡΙΖΑ αναγκάστηκαν να παραδεχτούν την ορθότητα της πράξης του. Το ότι έκανε χιούμορ αμέσως μετά από μια σκηνή τέτοιας έντασης, εμένα μου μοιάζει σαν κάτι που είχε δουλέψει πολύ.
Αν πέτυχε ή όχι η αποστολή Δένδια; Σίγουρα όχι, αν περιμέναμε απλώς να παραστήσει τον υποτακτικό στον Τσαβούσογλου. Διπλωματία με μοναδικό όχημα την υποχωρητικότητα όμως δεν υπάρχει. Τι θα γίνει μετά; Λίγοι μπορούν να πουν με σιγουριά ότι γνωρίζουν. Ο Ερντογάν όμως είναι σε δύσκολη θέση. Όχι εμείς.
Αυτό, το τελευταίο, το στάθμισε σίγουρα ο Δένδιας και τον ευχαριστούμε για ότι έκανε.
