Παραμένει δυσεπίλυτος γρίφος για τους ιστορικούς του μέλλοντος γιατί η adhoc κυβερνητική πλειοψηφία εμμονικά αρνείται τη δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα μας.
Γιατί προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που έχουν απαντηθεί από τη διεθνή πρακτική. Γιατί δέχεται να παραμένει η χώρα μας η θλιβερή εξαίρεση της Ευρώπης.
Δεν τους προβληματίζει το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της ΕΕ στην οποία υπάρχει ρητός συνταγματικός περιορισμός ως προς τη δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων; Ειλικρινώς έχω αναρωτηθεί όλο αυτό το διάστημα που συζητούμε για την Αναθεώρηση του Συντάγματος αν γνωρίζουν κάτι στην Κυβέρνηση που όλα τα υπόλοιπα κράτη αγνοούν. Καταλήγω πως όχι. Απλώς, επιθυμούν να κρατούν τη χώρα δέσμια του παρελθόντος, παρασυρμένοι από τις ιδεοληψίες τους και τις μικρονοϊκές αντιλήψεις τους, ωστόσο με τεράστιο κόστος για την κοινωνία και την οικονομία, το οποίο έχουν αντιληφθεί οι πολίτες. Γι’ αυτό και το αίτημα της κοινωνίας για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, ώστε να είναι δυνατή η ίδρυση μη κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων, ήταν πιο ώριμο από ποτέ.
Ποιοι είναι οι λόγοι;
Γιατί θα μπορούσαμε να περιορίσουμε το «brain drain» καθηγητών και φοιτητών αξιοποιώντας στη χώρα μας το πολύτιμο αυτό ανθρώπινο δυναμικό, με άμεσο όφελος για την ανώτατη εκπαίδευση και την οικονομία εν γένει.
Είναι αποκαλυπτικό ότι το 60% των Ελλήνων πανεπιστημιακών καθηγητών απασχολούνται στο εξωτερικό, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι μόλις 11% (κλαδική μελέτη της Εθνικής Τράπεζας για την Ανώτατη Εκπαίδευση, 2017). Επιπλέον, σύμφωνα με έκθεση της ΑΔΙΠ Ιουλίου 2018 (βάσει στοιχείων της UNESCO), η χώρα μας εμφανίζει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό σε σχέση με τον πληθυσμό της (0,34% – σύνολο 37.484 φοιτητές το 2017), ποσοστό αυξημένο κατά 26,73% την περίοδο 2011-2017.
Γιατί θα μπορούσαμε να περιορίσουμε τη φυγή οικονομικών πόρων στο εξωτερικό.
Τουλάχιστον μισό δις ευρώ χάνεται κάθε χρόνο για τις δαπάνες των φοιτητών μας στο εξωτερικό, προκαλώντας πραγματική οικονομική αιμορραγία στην ελληνική οικογένεια. Η ελληνική οικογένεια “γενναιόδωρα” εισφέρει αδρά στο ΑΕΠ άλλων χωρών, ενώ τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να μείνουν και να επενδυθούν στη χώρα μας.
Γιατί θα μπορούσαμε να προσελκύουμε φοιτητές από όλο τον κόσμο με άμεσα οικονομικά οφέλη για τη χώρα.
Η χώρα μας πολύ σύντομα θα μπορούσε να αναδειχθεί σε περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης. Η διεθνής συγκυρία είναι εξαιρετικά ευνοϊκή για το συγκεκριμένο εγχείρημα, καθώς οι ροές των διεθνών φοιτητών έχουν πενταπλασιαστεί κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες (4,5 εκατ. φοιτητές το 2015 από 0,8 εκατ. το 1975). Ωστόσο, η Ελλάδα έχει μικρό μερίδιο στην προσέλκυση των διεθνών ροών φοιτητών (0,7% – περίπου 30.000 φοιτητές), η δε πλειονότητα αυτών προέρχονται από ειδικές διμερείς συμφωνίες (π.χ. από Κύπρο) ή είναι παιδιά μεταναστών που διαμένουν στη χώρα μας, χωρίς να προκύπτει οικονομικό όφελος από τις σπουδές τους. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να προσελκύσει άμεσα – σύμφωνα με έκθεση της Εθνικής Τράπεζας – 110.000 ξένους φοιτητές και παράλληλα να περιορίσει τις εκροές Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό, με άμεσο όφελος της τάξης των €1,8 δις ετησίως. Και παράλληλα, μία τέτοια μεταρρύθμιση θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά το δυνητικό ρυθμό ανάπτυξής της (κατά 1-2% ετησίως την πρώτη δεκαετία). Στην Κύπρο, η εκπαίδευση συμβάλλει στο 2,5% του ΑΕΠ της χώρας.
Γιατί θα μπορούσαμε να δώσουμε τη δυνατότητα και στα δημόσια πανεπιστήμια να βελτιώσουν περαιτέρω το επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης, και να τονώσουν την επιστημονική τους έρευνα.
Η δημιουργία μη κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων θα εισήγαγε έναν θεμιτό και υγιή συναγωνισμό με τα δημόσια πανεπιστήμια που θα τα ωθούσε προοπτικά σε βελτίωση του επιπέδου της παρεχόμενης εκπαίδευσης για όλους. Παράλληλα, η αύξηση των ερευνητικών ροών και η συνακόλουθη μετατροπή τους σε αναπτυξιακό προϊόν, αφενός θα μπορούσε να τονώσει την επιστημονική έρευνα, αφετέρου να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του συστήματος καινοτομίας.
Γιατί θα μπορούσαμε να θέσουμε τέλος στο παράδοξο να αποδεχόμαστε την παροχή εκπαίδευσης από ιδιώτες στις υπόλοιπες βαθμίδες, αλλά όχι στην ανώτατη εκπαίδευση.
Συνιστά υποκρισία να αποδεχόμαστε την ιδιωτική πρωτοβουλία ως προς την παροχή πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ωστόσο να την αποκηρύσσουμε ως προς την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπό τα προγενέστερα Συντάγματα επιτρεπόταν η ίδρυση ανωτάτων σχολών που δεν ήταν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ενώ το δικαίωμα ίδρυσης «καταστημάτων παιδείας, φιλανθρωπίας και τεχνών» κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Τροιζήνας του 1827. Η δε ελευθερία ίδρυσης ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων αποτελεί επίσης συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα ήδη από το Σύνταγμα του 1844 (άρθρο 11).
Για όλους αυτούς τους λόγους και για ακόμα περισσότερους, στη Νέα Δημοκρατία, προσπαθήσαμε με όλες τις δυνάμεις μας να πείσουμε ότι η Αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος, προκειμένου να επιτραπεί η ίδρυση μη κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι ζωτικής σημασίας. Υπογραμμίσαμε δε ότι η πρότασή μας συνοδεύεται από τις αναγκαίες διασφαλίσεις ποιότητας και εποπτείας από το κράτος. Αυστηρό, δηλαδή, νομικό πλαίσιο που θα περιφρουρεί το κύρος και την αξιοπιστία του θεσμού, δημοσιευμένο πρόγραμμα σπουδών, αναλυτικό κανονισμό λειτουργίας και αυστηρά επιλεγμένο διδακτικό προσωπικό, με τα ίδια ακριβώς ακαδημαϊκά προσόντα με τα αντίστοιχα μέλη ΔΕΠ των δημοσίων πανεπιστημίων. Με διαφάνεια, με αξιολόγηση και λογοδοσία, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει σε ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό κράτος. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι η αυτονόητη αυτή μεταρρύθμιση να γίνει πράξη.
Η Νίκη Κεραμέως είναι Βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ, Υπεύθυνη Τομέα Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων ΝΔ, Δικηγόρος
Γιατί είναι απαραίτητη η αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος για να επιτραπεί η ίδρυση μη κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων
